Heemkundegroep Arfgood Buurse

Opgericht 29 juni 2007

Bruggen Buurserbeek vroeger en nu

Om de namen van de bruggen voor de komende generaties te bewaren is Heemkundegroep Arfgood Buurse bezig met het project naamborden bruggen Buurserbeek.
De bruggen zijn in het verleden vernieuwd en verbreed. Interessant zijn de foto's die Wim Mekking heeft gemaakt van de in 2012 vernieuwde Reinksbrug.

Namen bruggen in Buurse:

Koekoeksbrug,
Kievitsvonder (eigendom familie Jannink)
Rietbrug,
Oortjesbrug,
Morsbrug,
Bosbrug,
Wargerinksbrug v/h Eernstinkbrug,
Braambrug,
Arendsbrug of Huurnebrug,
Haarmolenbrug, ook wel Commiezenbrug genoemd.


De loop van de Buurserbeek

De Buurserbeek ontspringt in het Almsicker Brook, ongeveer 5 kilometer ten zuiden van Ahaus. In Ahaus noemt men het riviertje Aa. Het water stroomt langs Ahaus, Graes en Alstätte naar de Haarmühle. Nadat daar het molenrad is aangedreven bereikt het water Nederlands grondgebied en stroomt als Buurserbeek via Buurse, zuidelijk langs Haaksbergen naar de Rietmolen en Diepenheim. In Diepenheim verandert de naam in Schipbeek. Onder die naam stroomt het water via Markelo en Bathmen bij Deventer in de IJssel. De Schipbeek kruist het Twentekanaal via duikers. De Buurserbeek en de Schipbeek zijn samen ongeveer 58 km lang. Tussen de Haarmühle en de Oostendorper water molen is het verval bijna 9 m. {32,5 NAP tot 23,55 NAP}. Het verval in de hulpsluis is 2 m. en in de molen 1,65 m. Het grondgebruik langs de beken is voornamelijk agrarisch. Behalve landbouw is er langs de beken ook veel recreatie.

Geschiedenis
De Hanzesteden Deventer Zutphen, Kampen en Zwolle, ontwikkelden zich omstreeks 1300 en hadden een groter achterland nodig voor afzet en aanvoer van producten. Beken werden bevaarbaar gemaakt en verbindingen werden gegraven Rond 1400 werd bij Diepenheim, bij Westerflier een sluis aangelegd.
Tot 1400 stroomde de Buurserbeek door Haaksbergen. Daarna werd op initiatief van Deventer de beek ten behoeve van het transport verlegd naar het zuiden en aangesloten op de Hunneper Aa, die richting Deventer stroomde. Zo ontstond er een verbinding vanuit het Duitse Westfalen via de IJsselstad met Holland en vice versa.
Sindsdien wordt dat bekenstelsel De Schipbeek genoemd. Het vervoer bestond onder mee uit vlotten met hout uit het Munsterland en leem uit Stadtlohn. Uit Holland kwamen onder anderen boter en kaas.
Tussen 1500 en 1700 was die Schipbeek een belangrijke goederenader tussen Deventer en Twente. Rond 1746 werd de bevaarbaarheid verbeterd. Het onderhoud aan bruggen, sluizen en dijken kostte veel geld. Voor de steden Zwolle en Zutphen leverde deze vaarweg veel problemen op. Het elkaar in het vaarwater zitten gebeurde letterlijk door het slaan palen in de beek en het vernielen van sluizen. Aan het hout dat naar Deventer werd vervoerd verdienden de Haaksbergse houthandelaren vd Sluis, ter Kuile en te Lintelo veel geld. Ze kochten bij de boseigenaren kromme stammen, het zgn. kromhout. Ze boden de boseigenaren dat ze het waardeloze hout wel wilden meenemen en kregen er bij de scheepsbouw een goede prijs voor betaald.

Wateroverlast
Ook de wateroverlast die de beken in het stroomgebied rond 1400 in Haaksbergen veroorzaakten, was een reden om de nodige veranderingen aan te brengen. Daarnaast wilde men meer scheepvaart mogelijk maken. De scheepvaart die er al was had te kampen met hoogteverschil. Dit was tussen Buurse en Deventer 32 meter. Sluizen waren er nauwelijks. Wel een aantal stuwen. Platbodemscheepjes takelde men bij Buurse en in Haaksbergen over de stuwen heen. In Buurse deed men dat met behulp van een paal. Van de Mast is de naam die er aan herinnert. In Haaksbergen deed men dat met een heel ander hijswerk. De naam ten Vaarwerk is ervan afgeleid. Het einde van de wateroverlast werd economisch mogelijk gemaakt door de druk die er vanuit de Hanzestad Deventer gezet voor de aanleg van de scheepvaartweg naar Twente en het Munsterland.
Goederenvervoer
Het goederenvervoer over de beek vond plaats met kleine boten van 8,5 m. lang, 1,5 m . breed en 1 m . hoog . De diepgang was 12 cm.
Het vervoer over de beek verliep niet probleemloos. Het verval van de beek was groot (0,5 m /km) en er was vaak weinig water. Door dammen en andere hoogstandjes probeerden de schippers zo lang mogelijk door te gaan. Het bestaan was moeizaam: bij de volkstelling rond 1800 werden in de marke Brammelo nog 2 schippers genoteerd. In een reisbeschrijving van 1846 staat dat Overijsselaren de kunst verstonden om te varen waar geen water was. Omstreeks 1850 is door de verbetering van de wegen het gebruik van de beek als vaarweg nog maar zeer gering. Het bleek zeer kostbaar om de Buurserbeek als vaarweg geschikt te maken voor een rendabele scheepvaart. Goedkoper was het graven van kanalen.

Oortjessluis
In 1914 werd in opdracht van Waterschap de Schipbeek de Oortjessluis gebouwd. De sluis moest het teveel aan water afvoeren in de Hagmolenbeek en de Rutbeek die beide onder Waterschap de Regge vielen, Hiermee werd de situatie zoals die vijf eeuwen geleden was, in ere hersteld. Desondanks kwamen er in dit gebied regelmatig overstromingen voor. Om tot een definitieve oplossing te komen werd de beek , ondanks hevig verzet van natuurliefhebbers en aangelanden, in 1936/1937 gekanaliseerd. Hierdoor was de Oortjessluis overbodig geworden en werd op 24 november 1937 officieel gesloten. Omdat de Buurserbeek nu al het water afvoerde, vergoedde het Waterschap de Regge F 325.000.- aan Waterschap de Schipbeek. Sluiswachter Herman Winkelman kreeg in 1938 eervol ontslag.

Waterovereenkomst
Door Waterschap Rijn en IJssel en de Provincie Overijssel zijn afspraken gemaakt over het uitvoeren van diverse waterprojecten in de periode tot en met 2013. Deze zijn vastgelegd in een zogenaamde waterovereenkomst. De projecten worden uitgevoerd door het waterschap en financieel (mede)mogelijk gemaakt door de provincie Overijssel. In 2005/2007 is het herstelplan Buurserbeek vanaf de grens top aan de Braambrug als proefproject ( pilotproject) uitgevoerd.

Kronkelende beek

Het is de bedoeling dat de beek op het traject Oortjesbrug - Koekoeksbrug (ten zuidoosten van Haaksbergen) over een lengte van 2,5 km natuurlijk wordt ingericht en weer gaat kronkelen. Er wordt meer ruimte gecreëerd om het water langer vast te houden in natte tijden, waardoor de wateroverlast wordt beperkt. Ook worden hier minder steile, natuurlijke oevers ingericht. Zo ontstaat er meer variatie in stroomsnelheid en wordt het dieren en planten in en om het water zo gemakkelijk mogelijk gemaakt om te leven. In de ondiepe waterstrook kunnen planten groeien en dieren kunnen er bescherming en voedsel vinden. Veel waterplanten hebben een zuiverende werking. Behalve een mooiere oever levert het dus ook nog schoon water op. Vissen kunnen straks, dankzij twee vispassages, langs de stuwen op het traject zwemmen. In totaal worden in de Buurserbeek en de Schipbeek 21 vispassages aangelegd.

Niet te droog en niet te nat

Door de verandering van ons klimaat worden in de toekomst hevige regenbuien en langdurige droogte verwacht. Daarom richt Waterschap Rijn en IJssel beken en sloten zo in dat het water in natte perioden op verschillende plaatsen in het stroomgebied langer kan worden vastgehouden en de wateroverlast elders, in bijvoorbeeld dorpskernen en op landbouwgronden kan worden beperkt. Hierdoor wordt het in drogere periodes minder snel te droog. Op het traject Oortjesbrug Koekoeksbrug wordt geen water vast gehouden. Op andere plekken langs de beek wel. In totaal kan het waterschap Rijn en IJssel langs de Buurserbeek en de Schipbeek ongeveer 137.500 kubieke meter water bergen, dat is vergelijkbaar met 55 zwembaden.
Waterplanten:Gele plomp, Pijlkruid, Waterweegbree, Zwanenbloem, Wolfspoot.
Oeverplanten: Smeerwortel, Bijvoet, Rode/gele klaver, Vergeet mij niet, Zevenster, Dolle Kervel (rode stam), Berenklauw.
Bronnen: Waterschap Rijn en IJssel. T/C Tubantia, Haaksbergen voor en na 1188.

Facebook

Copyright © 2016. Heemkundegroep Arfgood Buurse.

We use cookies to improve our website and your experience when using it. Cookies used for the essential operation of this site have already been set. To find out more about the cookies we use and how to delete them, see our privacy policy.

  I accept cookies from this site.
EU Cookie Directive Module Information