Heemkundegroep Arfgood Buurse

Opgericht 29 juni 2007

Koelman

De Koelboer was stamhuis fabrikanten
In de volksmond wordt het rijksmonument aan de Alsteedseweg 50, de ‘Koelboer of ‘Koelman’ genoemd. Deze boerderij was het stamhuis van de voorouders van de bekende fabrikantenfamilie Ter Kuile.
In het begin van de 17e eeuw kreeg de uit Pruisen afkomstige Kuelherman toestemming van het Buurser markebestuur om zich te vestigen in een kottersplaatsje. De Ter Kuiles zijn afkomstig van het aan de overzijde van de grens gelegen erve Besselink, zoals ook tegenwoordig deze omgeving nog genoemd wordt, onder meer af te leiden van de grensovergang “Besslinghook”.
In 1337 wordt een Engelbert ter Culen als getuige genoemd in een oorkonde over het erve Ten Haghen, een kottersplaatsje ten oosten van de Besseler in de Schwiepinghook.
In het Buurser markeboek komen de Couls of Koels niet eerder voor dan in 1668 als Coul Jan in een procedure als volgt omschreven wordt: ‘Also die gemeene manschappen van Buirse van mij Heer Holtrichter versoecht hebben om tot Haere groeten schade wegen den Biscops oorlogh geleden, te moegen genieten eenige kleine thunrichtingen uit die marcke, gelijck Harmolle, Wolterinck, Waergerinck, Grubbe, Jan Buirsink, Harmen Jaessinck, Schoppensnyder, de Rydstman, Wolter ten Westendorp, ende Coul Jan hebben angegraven op dato den 3 September 1668, soo wordt haer mit deesen , zo veele mij angaet, geconsentreert. Actum Singraven 3 Sept, 1668. G. Sloet, Landrentmeester van Twenthe.
Gedoeld wordt hier op de schade, geleden door de inval van de Vorst -Bisschop Bernard van Galen. Als houder van een “waar – recht” verschijnt voor het eerst in de notulen van het Buurser markeboek op13 september 1685 Engelbert ter Kuhle, maar duidelijk is dan nog niet voor welk erve hij optreedt. Later blijkt hij het halve erve Westendarp te bezitten en in 1738 heet het van hem ‘anderhalf vierdel gewaerde’ waarmee in dit geval het Markslag bedoeld wordt. Na zijn overlijden erfde zoon Gerrit de Koelboer, zijn kleinzoon Engbert, wonend in Enschede, kreeg het Westendarp. Beide komen in de verslagen van de markevergaderingen niet meer voor.
Centrum
De Koelboer was vroeger een bekend centrum bij de jaarlijkse boerenkermis die op Pinkstermaandag bij de Braambrug werd gehouden. Met het erve Deeterink in de Helle genoot het een goede reputatie als tapplaats voor de dorstige kelen. Op deze kermis genoot het Buurser landvolk van een draaimolen, er stonden kramen en er heerste een levendige paardenhandel. Ook werd de tijd doorgebracht met volksspelen, zoals de kat in de tonne of ’n hanen ’n kop ofsloan.
De schrijvers van ’t Genealogieboek ter Kuile zeggen over de omgeving van deze oude boerderij: ‘Alleen het doorsnuffelen van oude familiepaperassen is ontoereikend. We hebben enigermate de kans ons te verplaatsen in het werk van onze voorouders, hun moeite, hun zorgen en levensopgewektheid, wanneer wij zelf de heerlijke moeite nemen eens, neen meermalen zelf daar rond te dolen, door die wijde marke langs de Buurser beek, helemaal vanaf de Besseler tot de Laakmors toe. Mooier beek, wijder natuur vindt ge nergens. Hun vriend van Deinse heeft de Buurser beek als volgt, bezongen:

Dee Buurser Bekk’ met eere Möll
Lig nao an ’t hart oons alle
Van alle plekskes in het laand
Mot dat oons ’t best gevallen.


Doar kömp et an oet ’t Munsterlaand
En laöt zich Aa daor neumen
Langs Alstätt, waor biej ’t brugske steet
Sunt Nepomuk te dreumen.


Now is et haost an de Haarmöll too
Daor mot et harde wèrken
De möllenraa mott um en um
Dat kan ’t duftig mèrken.


Maar eenmaol in den möllenkolk
Is et weer fraank en vrieje
Den Hanenbulten speegelt zich
In ’t water kort daor bieje.


‘t Smietweggens van de Koelboer of
Zut m’n ’t now zachte kroepen
En vult den kolk waor Koelboer löät
Mangs ziene beeste zoepen….

Facebook

Copyright © 2016. Heemkundegroep Arfgood Buurse.

We use cookies to improve our website and your experience when using it. Cookies used for the essential operation of this site have already been set. To find out more about the cookies we use and how to delete them, see our privacy policy.

  I accept cookies from this site.
EU Cookie Directive Module Information